ผู้ที่มาปรึกษากับจิตแพทย์ส่วนใหญ่มีอาการนอนไม่หลับ หรือปัญหาที่เกี่ยวการนอนหลับไม่มีคุณภาพ บางคนเป็นเพียงแค่อาการซึ่งหายเองได้ บางคนก็มีโรคทางจิตเวช หรือโรคทางกายปะปนอยู่ด้วย

ก่อนอื่นมารู้จักร่างกายกันก่อนว่า การหลับ – การตื่นเป็นอย่างไร

ในเวลาตื่น สมองส่วน reticular activating system เป็นเสมือนศูนย์กลางรับสัญญาณจากประสาทสัมผัสทั่วร่างกายแล้วส่งต่อไปยังสมองทั้งหมดเพื่อให้ร่างกายรู้สึกตัวพร้อมๆกัน

การนอนหลับเราสามารถวัดเป็นรูปธรรมได้จากการตรวจคลื่นสมอง การกลอกตา และการตึงตัวของกล้ามเนื้อ แบ่งการนอนหลับเป็น 2 ระยะ คือ

1. NREM sleep (non rapid eye movement sleep)

2. REM sleep (rapid eye movement sleep)

ขณะที่เราเริ่มหลับ ร่างกายเราจะเข้าสู่ระยะ NREM sleep ก่อน ซึ่งจะค่อยๆหลับลึกลงเรื่อยๆ เป็น4 step
(NREM -1 ไป NREM-2 ไป NREM -3 ไป NREM-4) โดยระยะNREM 3 และ4 จะเป็นระยะหลับลึก หรือเรียกว่า Slow wave sleep ช่วงนี้ ร่างกายจะผ่อนคลายมาก กล้ามเนื้อไม่ตึงตัว ระบบหายใจ หายใจ เริ่มนิ่ง คลื่นสมองจะมีความถี่ต่ำและไม่ค่อยรู้สึกตัว เมื่อถึงจุดที่หลับลึกสุด ก็จะค่อยๆถอยกลับมา (NREM -4 ไป NREM-3 ไป NREM -2 ไป NREM-1) และเข้าสู่อีกระยะของการนอนคือ REM sleep

 

REM sleep เป็นช่วงที่สมองมีการทำงานอย่างมาก มีการกรอกตาเป็นจังหวะ ๆอย่างแรง มีการแปรปรวนของการหายใจ หัวใจ หลอดเลือด มีการตอบสนองต่อสิ่งเร้า แต่ตรงข้ามการตึงตัวของกล้ามเนื้อกลับลดลงมากทำให้เหมือนมีอาการอ่อนแรงคล้ายคนเป็นอัมพาต และเกิดการฝันในช่วงนี้

ใน 1 คืน คนทั่วไปจะมีวงจรการนอนหลับประมาณ 3-6 รอบ โดยนับจากการเริ่มต้นของ REM sleep ไปจนถึงจุดเริ่มต้นของ REM sleep อีกรอบหนึ่ง (นับเป็น 1 sleep cycle) ระยะเวลาของ REM sleep ประมาณ 10 นาที ส่วน NREM sleep ประมาณ 80 นาที ( NREM sleepที่ 1,2,3,4 และ 4,3,2,1)

สรุปคือ ร่างกายคนเราจะมีวงจรการนอนหลับ รอบละประมาณ 90 นาที คืนละ 3-6 รอบ โดยเฉลี่ยจะใช้เวลานอนประมาณ 4-9 ชั่วโมง และมีการฝันได้เป็นระยะๆ (ภาพประกอบ จากอินเตอร์เน็ต )

 

 

ด้วยเทคโนโลยีปัจจุบัน สามารถตรวจสอบการนอนหลับ ด้วย นาฬิกา พวก Smart watch ที่ใช้สำหรับการวัดอัตราการเต้นของหัวใจสำหรับการออกกำลังกาย และจะมีฟังก์ชั่น จับอัตราการเต้นหัวใจในขณะนอนหลับ

เพียงใส่นาฬิกานอน แล้วนาฬิกาจะเก็บสถิติ นอนและการขยับตัว ทำให้สามารถวิเคราะห์ การนอนได้เป็นอย่างดี